Zaloguj Search

Dzwonnice loretańskie w Polsce

Kult Matki Bożej Loretańskiej i zwyczaj budowania replik Świętego Domku z Loreto rozpowszechnił się w Polsce w XVII w. i trwał przez cały wiek XVIII. W tym czasie coraz liczniejsze były też  pielgrzymki do Loreto, z których przywożono m.in. dzwonki mające odpędzać złe moce, a także rozpędzać chmury burzowe i powstrzymywać związane z nimi nieszczęścia. W tym samym czasie w świątyniach jeden dzwon, zazwyczaj najmniejszy, poświęcany był niekiedy w intencji zażegnywania żywiołów. Miał nawet nieraz napis fulgura frango czyli „rozłamuję pioruny”. Władze kościelne starały się stopniowo eliminować wiarę w cudowną moc przedmiotów, w amulety i talizmany, dlatego w końcu zakazano używania dzwonów kościelnych do rozpędzania burzy.  Nie wyeliminowało to jednak ludowej wiary w cudowną moc dzwonków loretańskich i w XVIII w. zaczęto budować po wsiach dzwonnice z dzwonami poświęconymi Matce Bożej Loretańskiej. Ich głos miał nie tylko ostrzegać przed pożarem – ludzie wierzyli, że dzwonek loretański odstrasza płanetników – złe duchy ściągające z nieba pioruny i grad. Z czasem przypominał on również o odmawianiu modlitwy „Anioł Pański”, wzywał ponadto do gaszenia pożaru oraz na codzienne nabożeństwa majowe i różańcowe. Wiara w dzwonki loretańskie i związane z nimi zwyczaje rozwinęła się głównie  na Podhalu, Orawie i Żywiecczyźnie.  Większość z nich została zbudowana w XIX w. lub na początku XX stulecia. Wiele dzwonnic loretańskich, zwanych też burzówkami, istnieje tam do dziś – poniżej je prezentujemy. Część z nich to rekonstrukcje dawnych obiektów, które uległy zniszczeniu, np. przez silne wiatry a część przeszła gruntowne remonty. Niestety nie we wszystkich kaplicach znajdują się dzwony (większość oryginalnych przetopiona została podczas II wojny światowej) i nie wszystkie z nich można już usłyszeć.

 

Stryszawa, gm. Stryszawa, woj. małopolskie

Pierwsza z dwóch dzwonnic – w Roztokach – znajduje się na prywatnej parceli pomiędzy zabudowaniami. Pochodzi z drugiej połowy XIX w. Dzwon konfiskowano podczas wojen, obecny jest już kolejnym. Dzwoni się nim nadal na Anioł Pański.

Druga dzwonnica znajduje się we Wsiórzu pod szczytem Solnisk, przy skrzyżowaniu szlaków niebieskiego na Jałowiec i zielonego do Zawoi. Wybudowana została w 1929 r. Na początku lat dziewięćdziesiątych pod naporem wiatru runęła. Ocalał jednak dzwonek i w 1996 r. został zawieszony w nowej dzwonnicy wykonanej z drewna modrzewiowego. Dzwoni się na Anioł Pański i na burzę.
 
Zdjęcia: Jolanta Żmija